‘Duiken en filmen zal nooit meer hetzelfde zijn’

En dat komt door de cursus GUE Documentation Diver. De eerste opleiding van zijn soort binnen GUE. Dat is speciaal. Niet alleen voor de organisatie en ontwikkelaar, maar ook voor mij als deelnemer. Hierna kun je lezen hoe ik deze cursus ervaren heb.

Het is voor mij niet voor het eerst dat ik aan een hagelnieuwe opleiding deelneem, maar ik heb dan ook pioniers neigingen en sta vaker vooraan bij nieuwe dingen.
Er kleeft naast de eeuwige roem vanwege het meeschrijven aan een stukje historie ook altijd een nadeel aan zo’n pioniersrol. De opleiding is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Er zitten vast nog wel kinderziektes in. Sterker nog; wij worden geacht daarover na te denken. Is het teveel theorie, te weinig, loopt het schema logisch? Kortom extra task load.
Ik denk dat mijn schouders sterk genoeg zijn om die verantwoordelijkheid te dragen. Want zoals altijd bij GUE sta ik niet alleen. Ik vorm deze cursus met Sven, Rob en Ivar een team. En onze gids JP Bresser zal ons als ‘solution instructor’ coachen en helpen op deze weg.

Op de eerste dag doen we het voorstelrondje. Uit dit rondje blijkt al dat we allemaal verschillende achtergronden en duikniveaus hebben. Ook onze redenen met betrekking tot het doel van deelname verschillen. Zelfs onze moedertaal is niet hetzelfde. Sven is Duitser, Ivar, en Rob en ik Nederlands.
We gaan het gezellig allemaal in het Engels doen. Eigenlijk Dengels en Nengels. Engels met een Duits en Engels met een Nederlands accent.
Met al deze verschillen hebben we direct voldaan aan de noodzaak voor een projectmatige aanpak. De verschillen kunnen het zowel boven als onder water interessant en leerzaam maken. Het voelt goed.

Sommige zaken blijven op de eerste dag van iedere GUE cursus gelijk. Zo wordt in de eerste module (klinkt ook heel logisch) beschreven wat de oorsprong is van deze specifieke cursus, van GUE, waar de organisatie voor staat en wat wij van elkaar mogen verwachten. Ook de opbouw van de cursus wordt doorgenomen. De zwemtest is nog niet vastgesteld op een specifieke dag. Waarschijnlijk na het weekend als het in het zwembad wat minder druk is. We zijn flexibel, dus we zien het wel. Maar dat ie uitgevoerd gaat worden is zeker.
De 2e module gaat in op de projectmatige aanpak. Wat is het nut van projectmatige aanpak? Welke fasen zijn er? Waar moet je allemaal aan denken? De acroniemen GUE PLAN en GUE EDGE komen weer voorbij.

Na een forse sessie theorie, gaan we kennismaken onder water. Ook dit is, voor zover ik weet, standaard. Laat maar eens zien wat je kunt en dan kan aan het einde van de duik besproken worden waar het nog hapert in de vaardigheden. Het is voor de instructeur prettig, want ik denk dat JP hierop zijn indeling en speerpunten maakt voor de rest van de cursus. Voor ons is het lekker om te voelen hoe we met elkaar in het water te zijn. We nemen de fototoestellen en videocamera’s mee. Zo gelijk even wat task load erbij.

(c) JP Bresser: van links naar rechts; Mandy, Sven, Ivar en Rob

En ja hoor; we zijn te lief. We geven elkaar te veel ruimte, waardoor de afstanden tussen elkaar te groot zijn. We corrigeren elkaar onvoldoende als er iets niet goed gaat. Samen met Sven, zwem ik Ivar en Rob op behoorlijke afstand tijdens de duik.
Dat kan en moet anders. Team awareness en Team work moeten echt veel beter. We zijn los zand. Zo: de eerste opdrachten voor de volgende duik zijn binnen. Gelukkig zitten we redelijk goed in onze trim en drijfvermogen en dat zal het ons tijdens de cursus een stuk makkelijker maken. Tussendoor sleep ik zwemmend nog even een boot aan de kant, waarvan het touw is afgebroken, en dan gaan we weer duiken.
De tweede duik is bedoeld voor scouting. We gaan ons object verkennen om te kijken of een project mogelijk en zinvol is. Tijdens de tweede duik is er al wat verbetering in het teamwork., maar tevreden zijn we nog niet. En JP kan niet anders dan ons gevoel beamen. Hij geeft nog wat tips voor de volgende duiken om dat te verbeteren.Na de duik gaan we naar het hotel van Sven om daar het projectplan voor de komende dagen te maken. Dat zit toch wat lekkerder dan zo aan de waterkant.
We stellen als doel dat we het wrak van de botter op Zandeiland 4 in kaart willen brengen om deze resultaten over te dragen aan het baseline project Z.E.E.P. als toekomstig referentiemateriaal. Wat hebben we daarvoor nodig aan materiaal? Wie voert welke taken uit? Hoe kunnen we zorgen dat we een goed plan maken voor het doel, maar ook om ons allemaal de kans te geven verschillende taken uit te voeren? Dit valt nog niet mee, maar na ruim een uur denken we het plan klaar te hebben. En 18.30 uur is een mooie afsluittijd voor een GUE cursusdag. Naar huis, spullen herpakken, eten, aantekeningen leesbaar maken etc. Om 21.00 strek ik mijn benen uit op de bank. Een leerzame dag is voorbij.

De tweede dag begint met een filmpje. In voorgaande cursussen was dit een slikmoment. Want dan werden de kunsten van de dag ervoor geëvalueerd. Altijd zeer leerzaam, maar soms zo verschrikkelijk confronterend.
Deze keer is het om te laten zien wat de kwaliteit is van een film die gemaakt is met een fotocamera. De film is gemaakt door, ja wie anders?, JP. Het is gefilmd gedurende een live aboard op de Rode Zee. Ik ken deze film al, denk ik. Ik heb hem vaker gezien.

Maar daar vergis ik me toch, want nu kijk ik met andere ogen. Hoe is de belichting, de scherptediepte, welke kenmerken zie ik op de wrakken? De film is weer helemaal nieuw voor me. JP legt vervolgens in de module daarna uit, hoe het komt dat de filmkwaliteit tegenwoordig zo goed is op fotocamera’s. Ook krijgen we uitleg waar we naar moeten kijken als we apparatuur aanschaffen. Hoe we de juiste instellingen kunnen maken en wat de functies zijn van diafragma en sluitertijden.
Een technisch verhaal, maar het verveelt me niet. Deze basis heb je nodig. Daarnaast vertelt hij ook wat de rollen en verantwoordelijkheden zijn van de duikers, anders dan de camera bedienaar. Het geeft een heel andere kijk op filmen en fotograferen onder water. Ik film af en toe wel wat, maar dat stelt helemaal niets voor vergeleken bij het werk tijdens een exploratie. We zullen het straks wel gaan ervaren als we de botter gaan fotograferen en filmen.

In de duiken van vandaag gaan we de Botter namelijk visualiseren met behulp van foto- en videocamera. Hoe moeilijk kan het zijn? Wat kan er misgaan? Ik zal de lijst niet geven, want anders wordt het verslag te lang maar dat valt even tegen zeg. We hebben bedacht dat ik met Sven ga filmen. Wij beginnen bij de achterkant. Geen probleem want Rob en Ivar beginnen bij de voorkant. De foto’s hebben voorrang, hebben we besloten. En daar lig ik dan bij de achterkant. Shit, ik heb gewoon helemaal niet nagedacht hoe ik dat dan precies wil filmen. Van overzicht naar detail? Of andersom? En welke volgorde dan? Eerst de stuurhut en dan de achterkant? Van links naar rechts of van achter naar voren? En wat wil ik dan laten zien? En hoe communiceer ik dat aan mijn belichter? En als ik dan de beurt heb om te belichten, hoe positioneer ik me dan goed?

We worden allemaal enorm geconfronteerd met ons gebrek aan ervaring op dit gebied en een veel te makkelijke planning en houding. Want dit is echt veelomvattender dan gedacht. En ik zie steeds meer in, aan, van en om het wrak dat me nooit is opgevallen. Zo kende ik de botter niet. En ik ben er toch al tientallen keren overheen gezwommen in voorgaande jaren. Ik leer het wrak na zo’n 15 jaar nu pas echt kennen.
De leerpunten en aanbevelingen nemen we mee in de tweede duik. Nu gaan we als volledig team filmen. Het gaat al beter, mede dankzij wat letterlijke aansturing van JP, maar ook hier valt nog wel wat eer te halen.
Ik mag als huiswerk de video en foto’s selecteren op bruikbare shots voor een documentaire. Iedereen geeft zijn materiaal aan mij. De kwaliteit valt me niet tegen. We hebben 7 minuten bruikbare film (van de totaal 30) en ook de foto’s van Rob en Ivar kunnen gebruikt worden. Eens kijken wat JP er morgen van vindt.

De derde dag begint weer met een film. Ook deze ken ik al. Het gaat over het Balkan project. Weer fout. Zo ken ik hem niet. Nu kijk ik niet alleen anders, maar ik luister ook echt. Er wordt verteld wat er bij een project komt kijken. Ik kan me er nu al veel meer bij voorstellen. Jeetje wat een mega organisatie. Wat zou het gaaf zijn om daar een keer aan mee te doen.
JP bekijkt de selectie van video en foto kort en het valt hem niet tegen. Dat is een compliment dus.
Wel is heel goed te zien dat het beeld eigenlijk verpest wordt door de belichting als die niet goed gepositioneerd is. En dat is nogal vaak bij ons. Dit is een erg leerzame ervaring op deze manier.
Jammer dat Ivar de cursus heeft moeten verlaten. Dat wisten we al op de eerste dag, maar met zijn archeologische ervaring en kennis van fotograferen, was hij een waardevolle inbreng. Daarnaast was hij ook gewoon een prettig teamlid.

De dag van vandaag gaat ingevuld worden met survey en mapping. We gaan de botter straks schetsen en opmeten. De survey, waarvoor ik zo even geen goed Nederlands woord weet, gaan we mogelijk morgen doen. Maar we krijgen wel de uitleg.
We duiken gezamenlijk over het wrak van boeg naar steven en maken ieder onze eigen schets. Ik had gisteren ook al een schets gemaakt, maar die van vandaag is al een stuk gedetailleerder. Ik ben niet zo’n beste tekenaar en zeker niet in de juiste verhoudingen, maar het resultaat is toch niet echt slecht. Ieder teamlid blijkt het iets anders aangepakt te hebben, maar over het algemeen is het accuraat. We leggen de tekening aan elkaar uit en maken op een whiteboard een definitieve schets. Ook markeren we hier de plaatsen waar we de volgende duik op het wrak willen gaan meten. We gaan veel te veel in detail en JP brengt ons weer terug naar de werkelijkheid. Maak het niet te moeilijk. Hou het simpel. Het moet ook uitvoerbaar zijn. Voor dit doel is een redelijk simpele aanpak het beste.

(c) JP Bresser: Vergelijken en bespreken van elkaars sketches

De taken voor duik 2 van de dag zijn ook besproken. Rob heeft het meetlint, Sven noteert en ik belicht de boel. Ik zwem me een versuffing en wil ook JP niet in de weg zitten die ons filmt. Dat lukt niet altijd, maar na 25 minuten hebben we zowel de markeerpunten, als de extra’s als de ketels en het vat opgemeten. Het was hard werken, maar het resultaat is ernaar. We voelen ons een team, werken als een team en zijn blij daarmee als we bovenkomen. Ook JP complimenteert ons voor de vooruitgang die we geboekt hebben.
“Wir lieben es wenn ein plan funktioniert.”
De metingen worden bij de schets op het white board geschreven en JP maakt er een foto van. Het kan dan in Google sketch worden ingevoerd.
JP geeft een samenvatting van de dag en adviseert ons om de aantekeningen nog een keer door te nemen voor de toets van morgen.
Sven mag als huiswerk de knopen in de reel leggen. Elke 3 meter voor een ruige schets voor de survey morgen.

We plagen Sven met zijn huiswerk. De afstand tussen de knopen is 2.98 meter? Niet goed; opnieuw knopen. We vragen:” Did you go knots?” en zeggen:”No knots no glory.” JP vindt het tijd worden voor wat serieuzer gepraat en dirigeert ons naar het klaslokaal.

De basisbeginselen van verwerken van de beelden wordt ons in een mooi tempo bijgebracht. Een slechte foto kun je niet goed maken, maar een goede foto kun je nog wel iets verbeteren.
Ook het schrijven van een tekst doe je niet zomaar even. In een notedop kun je zeggen dat er elke keer weer eenzelfde opbouw is bij documenteren. Proloog, onderwerp, epiloog. Wat ga je doen/wil je laten zien? Dan ga je het doen/laten zien en ten slotte laat je zien wat je gedaan hebt. En ook al is het geen onderdeel van een projectplan, evalueren is essentieel om vast te stellen hoe je het er vanaf gebracht hebt. Feedback is breakfast for champions. Om half één racen we naar het zwembad voor de zwemtest, want het bad sluit om half twee. Het is inderdaad lekker rustig in het bad. Het lijkt JP een goed idee om niet 15 meter onder water te zwemmen, maar gewoon een hele baan van 25 meter. Natuurlijk, dat is ‘maar’ 10 meter meer. We redden het alle drie. Sven komt aan de andere kant van lijn met zijn hoofd boven water. Ik zeg dat hij gediskwalificeerd is en het daarom nog een keer moet doen. JP redt hem door te zeggen dat we baantjes gaan zwemmen. Daar gaat Sven ook niet echt vrolijker van kijken, zie ik. Twaalf baantjes en bijna allemaal komen we gelijktijdig aan tussen de 8,5 en 9 minuten. Mooi rustig tempo en voor mij een verbetering van een halve minuut sinds juli. Ik vraag aan Sven wat hij bedoelde toen hij zei dat hij geen goede zwemmer was. Het zijn gewoon goede prestaties van ‘m. De vrouw achter de kassa kijkt een beetje verbaasd. We kwamen om12.45 het zwembad in en staan om 13.15 weer buiten. Maar we hebben wel natte haren en sommigen van ons bloeddoorlopen ogen van het chloor. Vreemde types, zie je haar denken. Bij Zandeiland 4 doen we gezamenlijk onze theorietoets. Het is altijd prettig dat alle antwoorden doorgenomen worden, waardoor je nog een keer de belangrijkste punten uit de stof te horen krijgt. En dan op het land het volgen van een lijn en vastleggen van de diepte, afstand en gradenhoek (azimuth). De survey dus. Zelfs boven water is dat al lastig. Sommige metingen van de graden zijn erg afwijkend tussen teamleden. Dat wordt straks nog lachen. Oh ja, dat is ook zo, kompassen en metaal gaan niet samen.

Het is wel handig dat we nog even niet het water ingaan, want de marineduikers zijn aan het oefenen en we hebben niet zoveel vertrouwen in hun drijfvermogen. Daarnaast heb ik geen kogelwerend vest in mijn pak en die jongetjes zwemmen toch wel met hele grote geweren in hun uitrusting. Als de rust is weergekeerd, duiken we onder. JP legt de lijn en om de beurt meten en noteren we. Poeh dat is nog niet eenvoudig: lijn volgen, knopen (meters) voelen, tellen en onthouden, wetnotes vasthouden, kompas en potlood gebruiken, klaren en trimmen, op je team blijven letten. We slagen er alle drie in om de taak te volbrengen, maar dat heeft wel 3 kwartier en het nodige gas gekost. Het maakt duidelijk waarom de taakverdeling bij survey zo belangrijk en efficiënt is. We doen voor de laatste keer onze stops op 6 en 3 meter en dan is het voorbij. Jammer, maar trots.Op de kant horen we dat we geslaagd zijn. JP verzoekt ons de data in het survey programma Speleoliti in te voeren en dan naar hem te mailen. We zullen zien of goed gegaan ook goed gedaan is.
 

The morning after. Ik word wakker met en van de krampen. De cursus heeft zijn tol geëist, maar het was het allemaal meer dan waard.
In de mail zie ik de survey resultaten van Rob. Wat stoer om te zien. Ik ben heel benieuwd hoe die van Sven en mij eruit zien, als de data zijn ingevoerd. Ik vermoed dat er wel ‘wat’ zijn. Ik mail Rob dat ik het project af wil maken in de winter. Dat document en een eventuele documentaire moet er gewoon komen voor Z.E.E.P.. En het is voor ons: learning and improving by doing.

Buiten is het slecht weer. Het is donker, het regent en het waait hard. Wat zijn wij dan verwend met vier dagen best wel zonnig weer.

Als je echt wilt leren zien onder water, dan raad ik deze cursus van harte aan. Je kunt ook anderen laten zien wat jij ziet. Het is op alle duiken toepasbaar. Dat is mij in Vinkeveen, waar ik al jaren duik, wel duidelijk geworden. Het is een aanvulling op je awareness. Je algemene vaardigheden als trim en drijfvermogen worden elke duik op de proef gesteld. En samenwerking in een team, plannen en communiceren komen in een heel nieuw daglicht te staan. Voor deelnemers aan project Baseline is deze cursus in mijn ogen zelfs een ‘must’. Zeg maar Mandytory.

Mandy de Haan

(c) JP Bresser: Sven, Mandy en Rob. Trots op onze prestaties. We zijn geslaagd!